• Twitter
  • Twitter
  • Facebook
  • RSS

Selasa, 20 April 2010

Kidung Pitra Yadnya




WAWU SEDA
(Sronca=Guru-Lagu tan Manggeh)

1.Tungtung nieng sunia sara prih,
Pengpeng tayania satata,
Tatasania yata pengpeng,
Prih rasania sunieng tungtung

2.Msat nirang manmata sunia marga
Prastista munggwing rata mega waha,
Ikang watek dewata pada ngiring doh
Haten manonton alawan maha rsi.

NANGININ LAYON
Girisa = 000/000/---/--0/000/0 = 16

1.Atha sedeng ira mantuk,
Sang sura laga ring hayun,
Tucapa aji wirātān,
Kāryācā nangisi weka,
Pinahajeng ira laywan,
Sang putra nala piniwa,
Pada litu hajeng anwam,
Lwir kandarpa pina telu.

2.Lalu laran niran asasambat,
Putranira pejah,
Laki bini sira sumungkem,
Ring putra lara kinusa,
Ginamel ira ginantikang,
Laywan lagi ginugah,
Inutus ira masabda kapwa
Ajara bibi aji.

3.Hana kaleheng ikang sih,
Yan tunggal kita pejaha,
Kita tiki katingalyus,
Ndyanung panglipura lara,
Syapa tiki palarengkwa,
Muktyang rajya sumiliha,
Ri hilangi tanayang kwadhung,
Ngwang yenaka kapejaha.

4.Nawuwus sira masasambat,
Karwa stray pengalume,
Inari wuwu tkap sang,
Pandawatmaja malara,
Pinahayu kinabehan sampun,
Purnna rinuruban,
Inayut i pajang lek,
Munggwing pancaka gineseng.

NYIRAMANG LAYON
Sronca=Guru-Lagu tan manggeh

1.Ya matangnya haretu haywa soka,
Purihing janma kita nira wasana,
Si hurip kadi mega lahru,
Rinarah ning pati pawakan samira.

2.Taya mulaniking haneng triloka,
Sakareng tawamwah mareng habawa,
Ndyata marma niking hurip katresnan,
Tuhu yawat krettaken katon hanitya.

Girisa = 000/000/---/--0/000/0 = 16
1.Bala ugu dina melah
manuju tanggal sasih,
Pan Brayut panamaya
asisig adyus akramas,
Sinalinan wastra petak
mamusti madayang batis,
Sampun puput maprayoga
Tan aswe ngemasin mati.

2.Ikang layon ginosongan
ne istrine tuhu satya,
De pamayun matingkah
Eteh-eteh parattra,
Toya hening pabersihan
Misi ganda burat wangi,
Lengis pudak sategal
Sumarganda merbuk harum

3.Pusuh menuhe utama,
Malem sampun macawisan,
Tekaning edon intaran,
Bebek wangi lengis kapur
Monmon mirah widusara
Waja meka panca datu
Don tuwung sampun masembar
Saikapa kalawan taluh.

4.Buku-buku panyolasan
Pagemelane salaka
Kawangene panyelawean,
Gegalenge satak seket
Sampun puput pabersihan
Winiletang dening kasa
Tikeh halus wijil jawa
Lante maulat penyalin.

5.Tatindihe sutra petak,
Rinuruban dening kasa,
Anak putunya ngabhakti,
Ibunya munggwing ayun,
Ginosongan layon,
Kidunge mewanti wanti,
Bedil kulkul tankarengwan,
Gong gambang gender lan angklung.

6.Sanggar tawange bantenin,
Sapalinggihan pabaktyan,
Bedog pipis lan sangsangan,
Salang mute salang pipis,
Sada luwih lan ukur mas,
Cacanden lan ulap ulap,
Angenan mapucuk manik,
Suci katur ring bhatara.

7.Pepek aturane genep,
Pisang kembang pisang jati,
Bebek katur ring Bhatara,
Pinda lan bubuh pirata,
Toya pangentase buatang,
Pangelebe mas leyaran,
Ulantangane sumandhi,
Sampun puput pabersihan

MAS KUMAMBANG
1.Dina ayu,
nyiramang layone mangkin
Tirtha ning suci pawitra
Tirtha panglukatan suci
Nyuciang sekancan mala

2.Sapta Sindhu,
Tirtha kalintang utami
Godawari miwah Gangga
Narmada mwah Saraswati
Nglebur sarwa papa klesa

3.Tirtha Srayu,
Sindhu Yamuna nyangkepin
Sapta Sindhu mautama
Tirtha pawitra lintang suci
Nglukat duka papa dosa

4.Mogo rahayu,
atma sarirane mangkin
Risampun masucian
Mawastra sami suci bersih
Mogi polih margi sorga

5.Uduh ratu,
Dewa dewi makasami
Suryaning mwah picayang
Margi becik atmane niki
Ampurayang dewa ampura

6.Brahma Wisnu,
Iswara Dewa Trimurti
Hyang Yama mwah Kingkara
Icen atma margi becik
Ko sorga utawi moksha

MEMARGI KESETRA

INDRAWANGSA
OO-/--O/O-O/-OO

1.Mamwit Narendratmaja ring tapowana,
Manganjali ryagraning indra parwata,
Tan wi smerti sangkan ikang hayun teka
Swabhawa sang sajjana rakwa mangkana

2.Mangkat dateng toliha rum wulat nira
Sinambaying camara sangkaring geger
Panawanging mrak panangis nikung alas,
Erang tininggal masaput saput hima.

3.Lunghang lengit lampahira ngawetana,
Lawan sang erawana bajra naryama
Tan warnanen desa nikang kaungkulan,
Apan leyep muksah sahinganing wulat.

4.Bhawisyati meh datengeng suralaya,
Graha dinaksatra kabeh pada krama,
Tejomaya purwa kadatwaning langit,
Pamuktyaning janma sudhira subrata.


5.Taranggana aditya sasangka mandala,
Alit katonanya sakeng swa manusa,
Ageng iwa mangkana deni doh nika,
Katon sakeng madyapada ngulap-ulap

6.Wintang lewih litya leyep tininggalan,
Ruhurnya sakeng sasiwimba karana,
Sadohning aditya sakeng niskara
Kadoh nikang bhumi sakeng diwakara

Swandewi
OOO/OOO/OOO/OO
1.Prihen temen dharma dumaranang sarat
Saraga sang sadu sireka tutana,
Tan artha tan kama pidonia tan yasa,
Ya sakti sang sajjana dharma raksaka,

2.Sakanikang rat kita yan wenang manut,
Manupa desa prihatah rumaksa ya,
Ksayanikang papa nahan prayojana,
Jana nuragadi twin kapangguha

3.Guha peteng tan mada maha kasmala,
Mala diulannya mageng maha wisa,
Wisata sang wruh rikanang jurang kali,
Kalinganing sastra suluh nikang prabha.

4.Prabhanikang jenyanan susila dharma weh
Maweh kasidhian pada mukti nirmala,
Mala millet tan pamantuk mangkin maring
Maring wisesang yasa sidha ta pasa.

5.Pasang putih tulya niking mala angliput,
Luput sirang sadhu yaken pasang tuju,
Tujung sukangke mamunuh taman mulih,
Mulih maring moksa lepas rikang mulih.

Aswalalita
OOO/O-O/-OO/O-O/-OO/O-O/-OO/OO = 23
1.Athari mulih nirang nakula salya rancakari sukskang hati tenyuh,
Umarih arih gupenira nareswari, prihatin osahange salume,
Swang agigu tan saka wedi nireng pati, sedenga sang narendra pejaha,
Hela hela tan wareg silihasih, dumeh drawa niluh nira nara wata.

2.Hatining akung rika tanalaran tumona rinaras niran milu lenggeng.
Putus sariris marang gana sumar tenyuh salahase gelung nira mure.
Anusupa paksaning kadang awas.
Wurung hali halin liring nira nalek.

3.Atharipejah nisang prawara somada tatanayan tekep sinisutha.
Mangkin aparek Jayadrata tekap sang Arjuna Wrekudara ngurek amuk.
Irika Sakorawa ngrebut angembuli saraware sang Arjuna nase.
Maka muka sang Dwijendra Krepa Salya Karna guru putra len kurukula.

4.Pada teka saha sang udanaken warastra para yoda ring kurukula.
Maka hulu sang Srutayuda pejah dinanda rigada Wrekodara nasa.
Mapulih ikang Srutayu lawan Ayutayu dirga ring ayu.
Ya ta dinuman warastra pada mati denira sang Arjuna pamanahi.

Sikarini
O--/---/OOO/OO-/-OO/OO = 16
1.Kurang sang wang nisreyasa,
Sira ta tan sidhi riwlah,
Ndatan puja tan yoga,
Rigenep ira nis bawa sada,
Luput saking bawa krama

2.Acintya numpak ring taya
Matapakan baskara wulan
Ika lwir sang lina dika sama
Lawan moksa karana
Nda sang sipta sing solah
Ya juga lamun nirmala sada
Prasida moring tanana
Kaluputing wahyu wibawa

NGENTAS LAYON

1.Omkara stuti ngurakang santun,
Krepu kanakane,
Mwang dupa dipa sumirit,
Watek gandarwa parum,
Kadi tinuduh denya harum,
Dadya sinahuran puspa,
Prasida amoring cupu,
Dadya lukat tan pamala,
Amuji rahaden bhima.

2.Sri Dewi Kunti mwang Dharmasunu,
Prasamata mangke,
Nararyyarjuna siraki,
Nakula Sadewa iku,
Samya musti sekar harum,
Wus siniratan maka rwa,
Dening Hyang amertha iku,
Sanjiwani ngaranya,
Puput kang yoga malukat.

MENDEM LAYON

Sronca=Guru-Lagu tan manggeh
1.Hanung putusen matapeng pratiwi,
Saksat pireng jroning garbha hibunta,
Ri huwus diwasa siram tu,
Kopakara pinra tisteng sadhaka.

2.Hanung sirang ngetwang muliha,
Pepengen swagatinta kottama,
Sangkanta huni yeka hulati,
Parama sunya suksma nira sraya.

ADRI
1.Widyadara presama tumurun,
Mapagin atmane,
Watek nawa sanga sami,
Tatabuhane gumuruh,
Suling rebab mwang celempung,
Preret warap sarine
Gong gambang angalun alun
Guntang kumarincing karengwan,
Curing munya kakelentingan.

2.Sinambut atmane sang putus,
Inunggahang mangke,
Ring jempanan tuhu ngrawit,
Mangring ring sutrane wungu,
Hararab bang ijo murub,
Kalasannya sutra jingga,
Asampir paparan halus,
Cinerancanging kamala,
Humurub kenyar komala.

3.Widyadara presama angrubung,
Amundut kabeh,
Pada papadon rumihin,
Tatabuhane anglangun,
Sopacara munggwing ahyun,
Angresing hati polahe,
Swaraning gumpit anglangun,
Curing rebab kapacia,
Guntang munya kaklentingan

SWANDEWI
1.Niking pasambat rikita dulur lumuh,
Cihnan asih ksamaken yadin salah,
Matangnya tan wruh ri asojara dama,
Amoga sigra teka lingku ring kita.

2.Manut sakarmanta kitastu rahayu,
Mulih ngusir sunya taman alengenu,
Luput rikang papa samukti nirmala,
Dateng alungguh rikanang sura laya.

NGESENG LAYON

SRONCA
1.Awtan denta pageh sira matapeng hapuy,
Teling juga tapan ta haywa lenga,
Hikid ngersalo kanku ri kita,
Hapan kita janma henget janmanta.

2.Ah haywa hakweh ujar wong rengenta,
Denta pnedta panta ring hyang apuy,
Hapanca ya kukus marganta purna,
Hangungsi hasalta duk dadi janma.

3.Sampun Hyang madan apjah msat hyang atma,
Sadyot ngrenti pinaka marganing pralina,
Nistresna tarya hinidep tayan kapanggih,
Swang lampwa ambeki rikawalya Bhawacakra.

AJI KEMBANG
1.Sang atapa sakti bhakti,
Astiti purwa sangkara,
Yan mati mahurip malih,
Wisesa sireng bhuwana,
Putih timur abang wetan,
Rahina tatas apadang
Tistining jaya kamatyan,
Mapageh ta samadira.

2.Ngulun ngadeg ring natar,
Kama jaya cinintanya,
Sang atunggu paraweyan,
Mawungu makarab karab,
Ilanganing dasa mala
Ametang gangga asuci,
Mapunggel rwaning wandira,
Pinaka len pernahira.

3.Yan sampun sira araup,
Isi nikang kundi manik,
Anut marga kita mulih,
Yan sira teka ring umah,
Tutug aken semadhinta
Sapangruwat sari ranta,
Isi nikang pengasep,
Kunda kumetug samidanya.

4.Wewangen dadi tembaga,
Rurube kang dadi emas,
Arenge kang dadi wesi,
Awune kang dadi mega,
Yeh iku dumadi hujan,
Tumiba ring merca pada
Yeh iku dadi amertha.

5.Kukuse Sang Hyang Iswara,
Lelatu Hyang Maheswara,
Wewangen Bhatara Brahma,
Kamaligi Bhatara Rudra,
Rurube Hyang Maha Dewa,
Awune Sang Hyang Sangkara,
Arenge Bhatara Wisnu,
Ambune Bhatara Sambu.

6.Ring kunda Bhatara Siwa,
Sarining kukus Hyang Guru,
Pangleburan Dasa Mala,
Lara roga winasa ya,
Purna jati sunirmala,
Luput maring papa karma,
Sadya manggih swarga luwih,
Satya brata mangarcana.

MAS KUMAMBANG
1.Om Yama
Surya putra yukti sakti
Om Hyang Mahakala
Pangemban atmane sami
Mogi ratu sweca lugra

2.Om Yama
Suryatenaya luhur suci
Om Yama digjaya
Atma niki pedek tangkil
Sweca ratu ngampurayang

3.Uduh ratu,
Dewa Hyang Yamadipati
Oh para Kingkara
Mangda sweca tresna asih
Ring atman semeton tityang

4.Siwa Rudra,
Mahadewa tuhu sakti
Nglebur sarwa papa
Picayang margine becik
Mogi atma polih moksha

5.Om Yama
Dewaning sang atmapati
Icen tatimbangan
Ssarwa karma sang dumadi
Ampura Dewa ampura

6.Om Yama
Ampurayang tityang mangkin
Tityang bhakti dahat
Tityang bhakti pedek tangkil
Om Yama Dewa Utama

NUDUK GALIH

SRONCA
1.Menget sireng ngaran wahu purnna,
Ping sad sira pwa beda nama,
Tunggal wahu purnna rwa camara,
Katri nimareng smasana,

2.Kacatur tinibaken wang lepas,
Kaping lima risdeng taginseng,
Ri pamkas sumala hing apuy,
Yeka kengetakna haywa lupa.

3.Nguni sireng gunung malihawan,
Sinung boga sira de sang sadaka,
Ning jnana misrayeka motama
Ngka pamkas kardi hasti Wedana.

4.Kapralina sira de kang mutusa,
Tinujwaken paran sang kanta nguni,
Margeng byomantara sunia malilang,
Tkeng hunggwanan musuka sada.

RIKALA NGEREKA

SRONCA
1.Mula janma sara kita manresthi,
Nawa winddhu tkaring nawa chandra,
Sapta masa dadi manusa gatra,
Nda kitekin sarapung pinaka atma.

2.Tulya kita sarati tan hana yatna,
Nipcala ngadeg irengganing angga,
Wruh ri duhka hayuning ratadiha,
Bhawa cakra tiklania ri naksa.

3.Panca tapa kapwa pada kabukti,
Wyapakeng sari srepa buta,
Nghing kiteng bhuwana karana langgeng,
Wruh ri lina wtuning dadi janma.

AJI KEMBANG
1.Ring purwa tunjunge putih,
Hyang Iswara Dewatanya,
Ring papusuhan pernahira,
Alinggih sira kalihan,
Pantesta kembange petak,
Ring tembe lamun dumadi,
Suka sugih tur rahayu,
Dana punya stiti bhakti.

2.Ring gneya tunjunge dadu,
Maheswara Dewatannya,
Ring papusuhan perhanira,
Alinggih sira kalihan,
Pantesta kembange dadu,
Ring tembe lamun dumadi,
Widagda sira ring niti,
Subhagya sireng bhuwana.

3.Ring daksina tunjunge mirah,
Sang Hyang Brahma Dewatanya,
Ring hati pernahira,
Alinggih sira kalihan,
Pantesta kembange mirah,
Ring tembe lamun dumadi,
Sampurna tur dirga yusa,
Pradnyan ring tatwa aji.

4.Ring neriti tunjunge jingga,
Sang Hyang Rudra Dewatannya,
Ring usus pernahira,
Alinggih sira kalihan,
Pantesta kembange jingga,
Ring tembe lamun dumadi,
Dharma sira tur susila,
Jana nuraga ring bhumi.

5.Ring pascima tunjunge jenar,
Maha Dewa Dewatannya,
Ring ungsilan pernahira,
Alinggih sira kalihan,
Pantesta kembange jenar,
Ring tembe lamun dumadi,
Tur sira sura ring rana,
Prajurit wetang aji.

6.Ring wayabya tunjunge wilis,
Hyang sangkara Dewatannya,
Ring limpa pernahira,
Alinggih sira kalihan,
Pantesta kembange wilis,
Ring tembe lamun dumadi,
Teleb ring tapa brata,
Gorawa satya ring budhi.

7.Ring utara tunjunge ireng,
Sang Hyang Wisnu Dewatannya,
Ring ampru pernahira,
Alinggih sira kalihan,
Pantesta tembange ireng,
Ring tembe lamun dumadi,
Sudra suci laksana,
Surupa lan sadhu sakti.

8.Ring ersanya tunjunge biru,
Sang Hyang Sambu Dewatannya,
Ring hineban pernahira,
Alinggih sira kalihan,
Pantesta kembange biru,
Ring tembe lamun dumadi,
Paripurna santa dharma,
Sida sidhi sihing warga.

9.Tengah tunjunge manca warna,
Sang Hyang Siwa Dewatannya,
Tumpuking hati pernahira,
Alinggih sira kalihan,
Pantesta kembange mancawarna,
Ring tembe lamun dumadi,
Gung prabawa sulaksana,
Satya brata tapa samadhi.

RIKALA MRUCUT GALIH
Sronca= Guru - Laghu tan Manggeh

Ah pitara hamwita ring gyanta ginseng,
Kaping ro ring wang sanak ta kabeh,
Kaping tri ring Hyangning smasana,
Yan wus mangkana henget gagacanta.

RIKALA NGANYUT

PUPUH ADRI
1.Sinambut atmane sang putus,
Inunggahan mangke,
Ring jampana tuwah ngrawit,
Marurub sutrane wungu,
Arahab bang ijo murub,
Kala sanya sutra jingga,
Asamir papatran halus,
Cinarang canging kambala,
Kumelap kenyar komala.

2.Widyadara prasama angrubung,
Amemunduk kabeh,
Pada papandon rimihin,
Tata bhuwana anglangun,
Sopacara munggwing hayun,
Angresing hati polahe,
Swaraning gumitit anglangun,
Curing rebab kacapya,
Guntang minu kaklentingan.

3.Sampun munggah sang atma,
Ring jampana mas’e
Aduluran pahe aris
Prawatej hyang maring ahyun
Gerebegan denya alaku
Kancit prapta maring swarga
Tumurun akweh mangrubung
Munggah maring meru wetan
Agagenteng mas komala.

PUPUH AJI KEMBANG
1.Ring wetan hana telaga
Rika ta hulun adyusa
Asalin raja busana
Anglebur awak tan porat
Hilanganing dasa mala
Sebel kandel ring sarira
Sakweh mala pataka
Kalebur ring tan hana.

2.Ring kidul hana telaga,
Rika ta hulun adyusa
Asalin raja busana
Anglebur awak tan porat
Hilanganing dasa mala
Sebel kandel ring sarira
Sakweh mala pataka
Kalebur ring tan hana.

3.Ring kulon hana telaga,
Rika ta hulun adyusa
Asalin raja busana
Anglebur awak tan porat
Hilanganing dasa mala
Sebel kandel ring sarira
Sakweh mala pataka
Kalebur ring tan hana.

4.Ring lor hana telaga,
Rika ta hulun adyusa
Asalin raja busana
Anglebur awak tan porat
Hilanganing dasa mala
Sebel kandel ring sarira
Sakweh mala pataka
Kalebur ring tan hana.

5.Ring madya hana telaga,
Rika ta hulun adyusa
Asalin raja busana
Anglebur awak tan porat
Hilanganing dasa mala
Sebel kandel ring sarira
Sakweh mala pataka
Kalebur ring tan hana.

6.Sampun ta sira abresih
Anambut raja busana
Binurating sarwa sari
Merbut harum gandaning wangi
Matur sira ring hyang guru
Sinung wara nugraha sira
Kasunganing mandi swara
Paripurna tur yowana.

RERAMON

A T M A
(ginanti)
1.Sang Hyang Atma ne kawuwus
Wenten ring sajroning urip
Ida dahat mautama
Kadi suksman Sang Hyang Widhi
Tan kahanan panca bhaya,

2.Emban antuk budhi luhur
Kahyun suci dahat hening
I tri kaya parisudha
Maka jalarane luwih
Anggen bekel Sang Hyang Atma
Mantuke ke jagat suci.

KARMA PHALA
( adri )
1.Maka bekel Sang Hyang Atma tuhu
Sarin pagawene
Ento sangu bekel mulih
Boya ja ipangan kinum
Miwah panganggene murub
Ento tuwah sangu dilemah
Makejang sing milu nutug
Disubane cening matinggal
Kasugihan kecag jumah.

2.Pianak somah nyama braya liyu
Ngateh kasemane
Pada mekelin baan eling
Disubane pada mantuk
Cening lawut pati entul
Tuwara tepuk baan margane
Angen angen ngelah liyu
Sane jati tan pa saja
Bas banget ban ngamomoang.

3.Duaning keto jalan jani ruruh
Dabdabang bekele
Ane utama kardinin
Kotaman bekel mantuk
Ngawe kasukan satuwuk
Da bas ngulah sekalane
Sekala niskala ruruh
Dasarin ban kanirmalan
Kadi ling ning Hyang Agama.

SAMSARA
(sinom)
1.Punarbhawa panumadian
Mula pakardin Hyang Widhi
Malarapan Karma Phala
Ne tuara dadi kalidin
Samsarane manumitis
Indriane sanget degul
Tan sengeh ring katatwan
Karuruban budhi paling
Tuara ngitung
Panes barane dilemah.

2.Jani cening jwa dabdabang
Apang tatas teken indik
Talin panugelan lekad
Kamoksane jati luwih
Awor ring Ida Hyang Widhi
Sepi sunia jagat luwung
Manggih kasukaan satata
Malingga ring genah suci
Terus tumus
Suka tan pawali duhka.

MOKSA
(sinom)
1.Yan sampun sida kamoksan
Tan pacang numadi malih
Tan kaiket punarbhawa
Dening sampun maraga suci
Suksmane jati luwih
Sampun rawuh ne katuju
Kasukane diniskala
Dahat langgeng kapuponin
Sawen ipun
Mamangguhang suka.

2.Yaning sampun pakayunan
Saking pituduh Hyang Widhi
Pacang manegdegang jagat
Sajroning jagate kali
Raris kautus numitis
Nabdabang mangda rahayu
Mangda krtha raharja
Sadaging jagate sami
Ne kawuwus
Awatara mautama

Senin, 19 April 2010

Phalawakia [Vid] : Sarasamuccaya, 184




1. I Gde Mardana Pembaca
2. I Wayan Budiarsa Penerjemah

B. Sarasamuccaya, 184 :
YADYAPIN AKĔDIKA IKANG DĀNA,
Biarpun sedikit pemberian itu,
NDĀN MANGĔNÉ WĔLKANG YA, AGÖNG PHALANIKA,
tetapi mengenai kehausan atau keinginan hati, besarlah pahalanya;
YADYAPIN AKWĔHA TUWI, MANGKÉ WĔLKANG TUWI, YAN
ANTUKNING ANYĀYA, NIŞPHALA IKA,
meskipun banyak tetapi menyebabkan semakin haus apalagi (pemberian) itu diperoleh dengan cara yang tidak layak atau tidak patut, tiada pahalanya itu;

KALINGANYA, TAN SI KWÉH, TAN SI KĔDIK, AMUHARA KWÉH KĔDIK NING DĀNAPHALA,
tegasnya bukan yang banyak atau bukan yang sedikit, menyebabkan banyak sedikitnya pahala pemberian itu,
KUNÉNG PARAMĀRTHANYA, NYĀYĀNYĀYA NING DĀNA JUGA.
melainkan pada hakekatnya tergantung dari layak atau tidaknya pemberian itu.

Phalawakia [Vid] : Sarasamuccaya, 175




1. I Gde Mardana Pembaca
2. I Wayan Budiarsa Penerjemah

A. Sarasamuccaya, 175 :
MANGKÉ MĀRA DÉ SANG ÉNAK WRUHNIRA,
Maka tindakan orang yang tinggi pengetahuannya,
TAR TINĔNGĔTNIRA MĀSNIRA, HURIPNIRA TUWI, YANG KAPHALANG KAPARĀMRTHAN,
tidak sayang, merelakan kekayaannya, nyawanya sekalipun, jika untuk kebajikan tertinggi;
WRUH WI SIRA RING NIYATANING PATI MWANG RI TAN HANA NING WASTU LANGGĔNG,
tahulah beliau akan maut pasti datang dan tidak adanya sesuatu yang kekal;
MATANGNYAN LĔHĔNG, IKANG WINAŚA MAKAPHALANG KAPARAMĀRTHAN.
oleh karena itu adalah lebih baik berkorban jiwa (rela mati) demi untuk kebajikan tertinggi.

Phalawakia [Vid] : Sarasamuccaya 217





1. Ni Luh Suneli Pembaca
2. Endang Rosalina Penerjemah

C. Sarasamuccaya 217 :
IKANG WWANG TAPWAN KŖTAKŖTYA,
Orang yang belum memenuhi kewajiban hidupnya,
TAPWAN PANIDDHĀKĔN CATURWARGA,
belum berhasil menyelesaikan Caturwarga (Dharma, Artha, Kama dan Moksa),
ATAKUT RING PĀTI PRĀYANNYA,
maka biasanya ia takut menghadapi maut,
KUNANG IKANG SANG KŖTAKŖTYA,
akan tetapi orang yang telah memenuhi kewajiban hidupnya,
TĔLAS MANIDDHĀKĔN DHARMASĀDHANA,
sudah berhasil dengan sempurnya melakukan pelaksanaan dharma,
KALALAH SIRAN HÉRAKĔN IKANG MŖTYU, KADI KALALAHNING UMANTYAKĔN TĔKANING IŞŢAMITARA.
kurang sabar ia menanti si maut, sebagai kurang sabarnya seseorang menantikan kedatangan seorang sahabat yang dikasihi.

Phalawakia [Vid] : Sarasamuccaya, 162




1. Ni Luh Suneli Pembaca
2. Endang Rosalina Penerjemah


B. Sarasamuccaya, 162 :
PRAWŖTTI RAHAYU KTA SĀDHANANING RUMAKŞANG DHARMA,
Tingkah laku yang baik merupakan alat untuk menjaga Dharma,
YAPWAN SANG HYANG AJI,
akan sastra suci (ilmu pengetahuan rohani),
JÑĀNA PAGĔH ÉKATĀNA SĀDHANA RI KARAKŞANIRA,
pikiran yang tetap teguh dan bulat saja merupakan sarana untuk menjunjungnya,
KUNANG IKANG RŪPA, SI RADIN PANGRAKŞA IRIKA,
adapun akan keindahan paras itu, kebersihanlah alat pemeliharaannya,
YAPWAN KASUJANMAN, KASUŚĪLAN SĀDHANANING RUMAKŞA IKA.
mengenai kelahiran mulia,maka budi pekerti susilalah sarana untuk menjaganya

Phalawakia [Vid] : Sarasamuccaya, 41 :




1. Ni Luh Suneli Pembaca
2. Endang Rosalina Penerjemah

A. Sarasamuccaya, 41 :
KUNANG DÉYANTA,
Maka yang harus anda perhatikan,
HANA YA PRAWRTTI, KAPUHARA DÉNING KĀYA, WĀK, MANAH,
jika ada hal yang ditimbulkan oleh perbuatan, perkataan dan pikiran,
NDĀTAN PANUKHÉ YA RI KITA, MAGAWÉ DUKHĀPUHARA HŖDROGA,
yang tidak menyenangkan dirimu sendiri, malahan menimbulkan duka yang menyebabkan sakit;
YATIKA TAN ULAHAKĔNANTA RING LÉN, HAYWA TAN HARIMBAWĀ,
perbuatan itu jangan hendaknya engkau lakukan kepada orang lain; jangan tidak mengukur baju di badan sendiri,
IKA GATINTA MANGKANA, YATIKA SANGKŞÉPANING DHARMA NGARANYA,
perilakumu yang demikian, itulah Dharma namanya;
WYARTHA KADAMĔLANING DHARMA YAN MANGKANA, LĪLĀNTAT GAWAYAKĔNA YA.
sia-sialah pengerjaan Dharma itu, kalau kesenanganmu sendiri saja yang engkau kerjakan.

Phalawakia [Vid] : B. Sarasamuccaya




1. I Gde Tapak Pembaca
2. I Wayan Budiarsa Penerjemah

B. Sarasamuccaya, :
YA TA PAWÉH BHAŢĀRÉNDRA RI SIRA,
Itulah anugerah Bhatara Indra kepada sang maharaja,
WINÉH TA SIRA INDRA DWAJA,
beliau juga dianugerahi bendera Hyang Indra,
TAŅDA PŪJANĔN IRĀNGKĔN TAHUN,
panji-panji yang harus dipujanya setiap tahun,
MAKAPHALA KAJAYAŚATRWAN,
untuk mendatangkan keberhasilan agar selalu menang melawan musuh,
MWANG INANUGRAHAN TA SIRA WRUHÉNG ŚABDA NING SARWASATWA,
tambahan pula beliau memperoleh anugerah untuk mengetahui segala bahasa binatang,
ANĔHĔR TA SIRA MAHĀBALĀMITRA LĀWAN BHĀŢARÉNDRA.
selanjutnya beliau menjalin persahabatan yang sangat erat dengan Bhatara Indra.

Phalawakia [vid] : Sarasamuccaya :




1. I Gde Tapak Pembaca
2. I Wayan Budiarsa Penerjemah

A. Sarasamuccaya :
HANA SIRA MAHĀRĀJA BASUPARICĀRA NGARAN IRA,
Adalah seorang maharaja sang Basuparicara namanya,
KADATWAN IRA RING CÉDIWISAYA,
beristana dikerajaan Cedi,
PORAWARANANDANAH, WĔKA-WĔKA PURU TA SIRA.
Porawaranandanah, beliau itu masih keturunan Puru,
SIRA TA MAGAWÉ TAPA UMĀRĀDHĀNA BHAŢĀRA INDRA,
Sang Maharaja kemudian melaksanakan tapa dengan memuja Hyang Indra,
TASAK PWA SAMĀDHI NIRA,
sempurnalah pelaksanaan samadhinya,
INANUGRAHAN TA SIRA RATHA DÉ HYANG INDRA,
lalu diberi anugerah berupa sebuah kereta oleh Hyang Indra,
IKANG RATHA AMARAJAYA ŚAKTI,
berwujud kereta sakti bernama Amarajaya
NGŪNI SĀDHANA NIRA MĀLAHAKĔN IKANG SAPTA DWĪPA.
yang dahulu beliau pergunakan sebagai sarana untuk mengalahkan tujuh pulau.

Sloka [Vid] : Sarasamucchaya, 135 :




1. Ni Luh Madri Pembaca
2. Ni Ketut Sartika Shanti Penerjemah

C. Sarasamucchaya, 135 :
Dharmārthakāmamokşānām
Prāņāh samsthitimhētavah
Tan nighnatā kin na hatam
Rakşā bhūtahitārthā ca//

  • Dasar Dharma, Artha, Kama dan Moksha adalah hidup ini, orang yang menghancurkan kehidupan berarti menghancurkan segala-galanya.
  • Orang yang menjaga kehidupan itu berarti menjaga kebaikan semua mahluk.

Sloka [Vid] : Bhagavadgita IV.34 :



1. Ni Luh Madri Pembaca
2. Ni Ketut Sartika Shanti Penerjemah


B. Bhagavadgita IV.34 :
Tad viddhi praņipātena
Paripraśneņa sēvayā
Upadekşyanti te jñānam
Jñāninas tattva darśinah//

  • Kejarlah kebijakan itu dengan kerendahan hati, dengan bertanya-tanya dan dengan pengabdian
  • Orang bijaksana yang melihat kebenaran itu akan memberi petunjuk padamu tentang pengetahuan itu.

Sloka [Vid] : Bhagavadgita I.41



1. Ni Luh Madri Pembaca
2. Ni Ketut Sartika Shanti Penerjemah

A. Bhagavadgita I.41 :
Adharmābhibhavāt kŗşņa
Praduśyanti kulastriyah
Strĩsu duşţāsu vārşņeya
Jāyate varņa sańkarah//

  • Dengan lebih besar pengaruh Adharma Oh Kresna, wanita dalam keluarga merosot moralnya.
  • Dengan merosotnya moral wanita, maka terjadilan kekacauan system keluarga.

Sloka [Vid] : Reg Veda VI.47.11



I Gde Tapak Pembaca
I Wayan Budiarsa Penerjemah


B. Reg Veda VI.47.11 :
Trātāram indram avitāram indram
Have suhavam suram indram
Hvāyami śakram puruhūtam indram
Svasti no maghavā dhatvidrah //

  • Indra adalah penyelamat Indra adalah penolong pahlawan yang mendengarkan setiap doa
  • Kami menyebutkan Indra Sakra yang diseru banyak orang, semoga Indra yang mulia membahagiakan dan memberkati kami

Sloka[Vid] : Yajurveda XXXVI.18




I Gde Tapak Pembaca
I Wayan Budiarsa Penerjemah

Yajurveda XXXVI.18 :
Mitrasya mā cakşusā sarvāni
Bhūtāni samīkşantām
Mitrasyāham cakşusā sarvāni
Bhūtāni samīkşe
Mitrasya cakşusā samīkşāmahe//

  • Semoga semua mahluk memandang kami dengan pandangan mata seorang sahabat semoga saya memandang semua mahluk dengan pandangan mata seorang sahabat.
  • Semoga kami pandang memandang dengan pandangan mata seorang sahabat.

Sloka [Vid] : Rg.Veda X.191.2 :



1. Ni Nyoman Adri Mayasari Pembaca
2. Ni Putu Kusumaningtyas Penerjemah


C. Rg.Veda X.191.2 :
Sam gacchaddvam sam vaddhvam
Sam vo manāmsi jānatām
Devā bhāgam yātha purve
Sam Jānānā upāsate//

  • Berkumpullah, berbicaralah bersama-sama, biarlah pikiranmu semua menyatu
  • Seperti halnya para Dewa jaman dahulu duduk bersama-sama pada bagiannya yang telah ditetapkan.

Sloka [Vid] : Sarasamuccaya, 263



1. Ni Nyoman Adri Mayasari Pembaca
2. Ni Putu Kusumaningtyas Penerjemah



Sarasamuccaya, 263 :
Ye rthā dharmena te labhyā
Ye dharmena dhigastu tān
Dharmam vai śāśvatam loke
Na jahyādarthakām kşayā//

  • Uang yang didapat berdasarkan dharma adalah syah, Apa yang diperoleh dengan menyimpang dari dharma adalah terkutuk
  • Dharma adalah nilai yang kekal, Janganlah mengorbankan dharma demi uang

Pembukaan[Vid] : Atarvaveda VI.69.3



Mayĩ varco atho yaso’tho yajñasya yatpayah
Tan mayi prajāpatir divi dyām ivaddamhatu//

  • Semoga kami mempunyai pikiran yang terang, kemasyuran dan kekuatan seperti yang ada pada korban suci.
  • Semoga Yang Maha Pencipta bersemayam dalam diri kami laksana sinar di langit

Pembukaan : Adiparwa



Yayati parāçara sūnu satyawatī hŗēdayam nanda kobyaçah,
Parasyasukārtī pathayitwa wāmadākya sakala jagatam çiwamiti//

Minggu, 18 April 2010

Sloka [vid] : 03 Bhagavadgita III.35.flv



Bhagavadgita III.35 :
Śreyān svadharmo viguņah
Paradharmāt svanuşţhitāt
Svadharme nindhanam śreyah
Paradharmo bhayā vahah//

  • Adalah lebih baik dharma sendiri walaupun kurang caranya melaksanakan daripada dharma orang lain, walaupun baik cara melaksanakan.
  • Kalaupun sampai mati dalam melaksanakan dharma sendiri adalah lebih baik, sebab menuruti bukan dharma sendiri adalah berbahaya.

Phalawakia [vid] : Sarasamuccaya, 188



DÉYANING AWÉHA DĀNA,
Hendaknya orang memberikan sedekah,
HAYWA MAPRAYOJANA PĀLĔMAN,
jangan disertai tujuan akan pujian,
HAYWA DÉNING WĔDI,
jangan karena rasa takut,
HAYWA MAPHALA PRATYUPAKĀRA,
jangan mengharapkan balasan,
HAYWA RING BHAŅDAGIŅA,
jangan kepada pemain sandiwara;
MANGKANA DÉYA SANG DHARMIKA,
demikianlah caranya sang dharmika,
MAWÉHA MATA SIRA,
jika memberi sedekah;
NDĀTAN DĀNA NGARANIKA, WÉWÉH DĔMAKAN PRATYUPAKĀRA NGARANIKA.
akan tetapi bukan sedekah namanya, jika diberikan dengan mengharapkan balasan.

Senin, 05 April 2010

Rapat Banjar


Om Swastyastu, Om Awighnamastu Namo Siddham.

Pada hari Jumat, 02 April 2010 telah dilaksanakan Rapat Anggota Banjar Suka Duka "Eka Dharma" Wisma Sweta Indah, bertempat di Balai Banjar Suka Duka "Eka Dharma". Rapat dihadiri oleh seluruh Pemangku Banjar, Penasehat Banjar, Pengurus Banjar dan Para Anggota Bajar, seluruh peserta Rapat adalah 44 Orang dari 67 Oarng anggota banjar secara keseluruhan.Rapat dimulai tepat pada pukul 22.00 wita ditandai dengan Trisandya bersama yang dipimpin oleh Mangku Dewa Nyoman Pariatna, selanjutnya jalannya rapat dipimpin dan dipandu oleh Ketua Banjar yakni I Made Narya Dalam Rapat Banjar kali ini membahas tentang :
1. Pengesahan Anggota Baru an. I Nyoman Legawa yang beralamt di Jl Angsoka Raya no. 20, yang dalam rapat telah secara aklamasi disetujui dan disyahkan keanggotaannya dan menjadi anggota ke 67.
2. Pembahasan tentang persiapan Pujawali Alit Pura Banjar Suka Duka " Eka Dharma " yang jatuh pada Purnamaning Jyestha, Rabu 28 April 2010, pembahasan ini dipandu oleh wakil ketua banjar I Made Darma, yang dalam rapat telah disepakati bahwa seluruh sarana upacara dan upakara Pujawali kali ini ngelungsur di Geria ( Pedanda ) dan seluruh seluruh biaya Pujawali ditanggung kas banjar.
3. Pembahasan tentang Pemilihan Pengurus Banjar Periode 2010-2013 yang dipimpin oleh Penasehat Banjar yaitu I Wayan Suarthana dan Putu Gde Mangku, dan disepakati bahwa pemilihan pengurus banjar kali ini dilaksanakan secara langsung jujur dan adil. Pada Pemilu Banjar Eka Dharma kali ini telah tersaring masing-masing 4(empat) kandidat Ketua dan Wakil Ketua yaitu I Gde Supranata, I Wayan Mondra, I Gde Rai Astawa dan I Made Wira Wahyudha, 4 (empat) kandidat Sekretaris dan Wakil Sekretaris yaitu; I Wayan Gde Putra Yasa, I Made Karnalaksana, Ida Bagus Putu Astika dan I Komang Gde Eka Yasa, 4 (empat) kandidat Bendahara dan Wakil Bendahara yaitu : Ngakan Made Baktiana, I Komang Dangen, I Putu Shanti Purnawan dan I Nyoman Swastika.
Dalam Pemilu Banjar yang dilaksanakan secara jujur dan adil ini telah terpilih masing-masing : I Gde Supranata dan I Wayan Mondra sebagai Ketua dan Wakil Ketua Banjar Terpilih, I Wayan Gde Putra Yasa dan Ida Bagus Putu Astika sebagai Sekretaris dan Wakil Sekretaris terpilih serta I Komang Dangen dan I Nyoman Swastika sebagai Bendahara dan Wakil Bendahara terpilih. Pengurus terpilih akan melengkapi kepengurusannya dengan seksi-seksi sesuai AD dan ART Banjar yang selanjutnya akan melaksanakan Upacara Mejaya-jaya pada saat Pujawali tgl 28 April 2010. Rahajeng.
Om Shanti Shanti Shanti Om.

Minggu, 04 April 2010

Geguritan Sudhamala


Geguritan Sudhamala

SINOM


1.Om Swastyastu ya namah,
Ratu Sang Hyang Saraswati,
Mangkin tityang ngurit gita,
Sudamala murdan geding,
Anggen suluh krama sami,
Ledang ratu mangkin tedun,
Nuntun tityang magegitan,
Mogi sida paripurni,
Kirang langkung
Ledang ugi ngampurayang.


-1-

Pinaka pamungkah atur, kawitin tityang antuk pangastungkara “ Om Swastyastu”.
Aratu Sang Hyang Aji Saraswati tityang pinaka damuh I Ratu sane tambet.
Tityang pangkah wyakti nyurat sastra kanggen gita
Gending sane jaga kagurit mamurda Sudamala
Anggen sasuluh krama sinamian
Durusang Ratu mangdane I Ratu ledang tedun
Nuntun tityang sareng sami ritatkala magegitan
Kirang langkung atur tityang
Tityang nglungsur geng rna sinampura


-2-

2.Crita Ida Hyang Siwa,
Abih rabi jegeg asri,
Parab rabi Dewi Uma,
Sampun suwe laki rabi,
Hyang Siwa meled uning,
Baktin rabi sane tuhu,
Raris Ida ngeka naya,
Mapi sungkan raat gati,
Yukti pangus,
Ngruguh maring pamereman.


-3-

Kacritayang sane mangkin indik kawentenan Ida Sang Hyang Siwa,
Ida keabih rabi sane kalintang jegeg maotama,
Dewi Uma parabnyane rabin Ida Sang Hyang Siwa,
Sampun suwe dane makakalih marabyan,
Ida Sang Hyang Siwa meled pesan uning
Indik baktin rabinnyane sane wiyakti,
Raris Ida ngeka daya,
Mapi mapi sungkan sane kalintang ebuh,
Sayiwakti pangus,
Ngruguh Ida maring pamereman.


-4-

MASKUMAMBANG

3.Hyang Siwa
Mawecana sada ngrigih,
“ Uduh Adi sayang,
Durus ruruh tamban Beli,
Empehan lembu ne petak “.


-5-

Ida Sang Hyang Siwa,
Raris mawecana tur sada ngrihgih,
“ Uduh adi...adi sayang jegeg idewa,
Durusang rerehang Beli ubad adi…
Ubade marupa empehan lembu ane putih


-6-

4.Dewi Uma,
Gelis matur maring rabi
“ Ratu Hyang Siwa
Jantos dumun maring Puri,
Tityang mangrerehang tamba “


-7-

Sang Hyang Dewi Uma,
Gelis matur ring rabinnyane Sang Hyang Siwa,
“ Inggih Ratu….ratu Sang Hyang Siwa,
Ledang I Ratu nyantos dumun maring puri,
Tityang pacang ngrerehang I Ratu tamba “


8-

PANGKUR

5.Hyang Uma gelis mamarga,
Ngagagana macecingak ka buani,
Nenten ngitung lue lesu,
Ngagana nyatur desa,
Saget kacingak anak mangangon lembu,
Lembunnyane warna petak,
Hyang Uma nangsekang gelis.


-9-

Sang Hyang Uma gelis mamarga pacang ngrereh tamba,
Makeber Ida macecingak ka jagate,
Ida nenten ngetangin lueh utawi lesu,
Ida makeber nyatur desa,
Saget Ida nginyakin wenten anak mangangon lembu,
Lembunnyane sang pengangon mawarna putih,
Hyang Uma gelis nampekin sang pengangon lembu punika.


-10-

6.Hyang Uma gelis mapajar,
Icen tityang numbas empehanne akedik “
I Pangangon nimbal wuwus,
“ Tityang ten ngadol empehan,
Durus ambil nangin picayang panyilur,
Ngiring matemu semara,
Diastun pisan ten punapi “.


-11-

Ida Sang Hyang Uma rigelis matur ;
“ Ratu nawegan icen tityang numbas empehanne akedik “.
I Pangangon raris manimbal ;
“ Ampura anak istri jegeg, tityang nenten ngadol empehan,
Durusang ambil nangin picayang panyilur,
Ngiring matemu semara sareng tityang,
Yadyastun sepisan nenten punapi “


-12-

7.Dewi Uma duka pisan,
“ Cai Pangangon eda ngawag mamunyi,
Apang iba nawang unduk,
Kai ene Hyang Bethara,
I Pengangon nyawis “ Diapin Dewa Agung,
Yen Jro ten kayun ring tiang,
Empehanne ten katurin “.


-13-

Dewi Uma duka pisan mirengan pengarsan I pengangon
“ Eeh.. cai pengangon, de cai ngawag memunyi teken dewek gelah,
Apang iba nawang unduk,
Kai ene Hyang Bethara tawang cai ?”
I Pengangon malih nyawis pangandika Dewi Uma :
“ Yadyastun Jerone Dewa Agung,
Yan nenten kayun ring padewekan tityang,
Susu I lembune nenten jaga aturin tityang “


-14-

SINOM

8.Hyang Uma nimbang ring angen
“ Yen ipangangon tuutin’’
Ento solah pelih pesan
Yen kenehne sing isinin
Empehanne sing kat gisi
Gering Hyang Siwa kalangkung
Timang sing maan empehan
Depang suba raga pelih
Smara dudu
Ngajak i pangangon binal “


-15-

Hyang Uma raris ngayun ngayunin arsan i pengangon,
“ Yan keneh i pengangon ento tuwutin,
Sinah pelih pesan solah ane buka keketo,
Sakewale yan kenehne tusing isinin,
Susu I lembu putih sinah tusing bakat gisi,
Sungkan Hyang Siwa kalangkung raat,
Nah yen keto timang tusing maan susu I lembu petak,
Depang suba deweke masolah pelih,
Matemu smara,
Ngajak I pengangon ane binal “


-16-

9.Puput nimbang maring angen,
Arsan pangangon kadagingin,
Raris katurang empehan,
Pangangon matilar gelis,
Dados Hyang Siwa mawali,
Hyang Uma ring swarga rawuh,
Gelis ngaturang empehan,
Sang Hyang Siwa manakenin,
“ Adi ayu,
Dija ke maan empehan ?”.


-17-

Risampun Hyang Uma puput nimbang ring jeroning angga,
Arsan I pengangon raris kadagingin,
Wus punika raris Hyang Uma katurang empehan,
I Pengangon gelis matilar saking genahnyane,
Mawali dados Ida Sang Hyang Siwa,
Kalanturang mangkin Hyang Uma sampun rawuh maring Siwa Loka,
Magegeson Ida ngaturang Susu I Lembu Putih punika,
Sang Hyang Siwa manakenin Hyang Uma :
“ Adi ayu jegeg I Dewa mas mirah beli,
Dija ke Adi maan Susu Lembu Putih nenenan Adi ?


-18-

G I N A D A

10.Dewi Uma ngeka naya,
“ Tityang polih tamban Beli,
Ring pangangon tityang numbas “
Hyang Siwa raris mawuwus,
“ Uduh Cening Hyang Ghana,
Dong tenungin,
Kenken unduke ne seken “.


-19-

Dewi Uma riris matur tur ngeka daya :
“ Inggih Beli Agung Hyang Siwa……tityang polih tamban Beli,
Tityang numbas ring I pengangon irika ring buana,
Ida Sang Hyang Siwa raris mawuwus :
“ Uduh cening cening pianak bapa Hyang Ghana cening,
Ne jani dong tenungin,
Kenken unduke ane sujati cening “.


-20-

11.Sang Hyang Ghana ngambil lontar,
Solah biangne keaksi,
Raris matur ring Hyang Siwa,
“ Ring lontar tityange mungguh
Ibu molihang empehan
Lulut asih,
Sareng Pangangon ring tegal “


-21-

Lanturnyane Sang Hyang Ghana raris ngambil lontar,
Tur keaksi solah byang Idane ring buana,
Ngraris Ida matur ring Ajin Idane Hyang Siwa,
“ Nunas Ampura tityang Aji, ring lontar tityang mungguh,
Ibu mresidayang molihang empehane punika,
Saking lulut asih mesmara dudu
Kalih I pengangon lembu petak ring tengahing tegal”


-22-

D U R M A

12.Wawu punika Hyang Ghana manartayang,
Dewi Uma duka brangti,
Praraine bang,
Metu geni saking netra,
Lontar Hyang Ghana kabasmi,
Ngawit punika,
Tenunge ten ajeg yukti.


-23-

Wawu asapunika Hyang Ghana manartayang ring Ajin Idane,
Byang Idane Dewi Uma duka pesan,
Prarain Ida barak ngar-ngar,
Taler medal geni saking penyingakan idane,
Lontar Hyang Ghana raris kabasmi antuk geni punika.
Selanturnyane ngawit saking punika,
Tenunge nenten ajeg kewentenannyane.


-24-

13.Ida Hyang Bethara Siwa duka pisan,
Mastu Ida Uma Dewi,
“ Solah adi nista,
Buka solah i raksasa,
Wastu dadi rangda jani “
Bethari Uma,
Manados Rangda pramangkin.


-25-

Kacritayang sane mangkin Ida Hyang Bethara Siwa duka pisan,
Raris Ida mastu rabin Idane Uma Dewi,
“ Eeh.....adi Dewi Uma solah adi kalintang nista,
Tan bina solah adi buka solah i raksasa,
Ane jani kepastu dewek adine dadi rangda”.
Dewi Bethari Uma,
Pramangkin dados rangda sane angker pisan.


-26-

SEMARANDANA

14.Eling manados raksasi,
Dewi Uma nunas ica,
“ Inggih Beli Dewa kaot,
Ampura tityang dursila,
Tuhu linyok ring sesana,
Tityang nglungsur swecan Ratu,
Ledang lukat malan tityang “


-27-

Eling ring ragan dane sampun dados raksasa,
Dewi Uma nunas paswecan ring Ida Sang Hyang Siwa :
“ Inggih Beli Agung Dewan tityang,
Nglungsur pangampura riantuk tityang sampun masolah dursila,
Wiyakti iwang tityang ring padewekan tityange dados rabi,
Sane mangkin tityang nglungsur paswecan Beli Agung,
Mangdaning Beli ledang nglukat malan tityang “


-28-

15.Hyang Siwa masabda aris,
“ Entos mula pala karma,
Durga adan adi reko,
Setra Gandamayu meneng,
Makelonne roras tiban,
Malan adi punah pupug,
Kalukat Sang Saha Dewa “.


-29-

Raris Ida Sang Hyang Siwa masabda :
“ Adi Dewi Uma....ento anak mula pala karma adane adi,
Ne jani Durga adan adine,
Ditu adi ngoyong di Setra Gandamayu,
Roras tiban mekelonne Adi ngoyong ditu di Setra Gandamayu,
Malan Adi lakar punah entas,
Disubane kalukat olih Sang Sahadewa Putra Kunti“


-30-

D U R M A

16.Hyang Bethari Durga raris ngungsi setra,
Abih bhuta-bhuti sami,
Sampun roras warsa,
Raris ngutus Kalanjaya,
Kalantaka malih siki,
Ka Indraprasta,
Ngurugada siang wengi.


-31-

Hyang Bethari Durga raris budal kesetra,
Butha buthi makesami ngabih Ida Hyang Durga,
Sane mangkin sampun roras tiban kebawos,
Ida Bethari Durga ngutus Kalanjaya,
Taler Kalantaka nyarengin,
Mangdane lunga ke Indraprasta,
Ngrubeda ngusak asik rahine wengi.


-32-

17.Dewi Kunti karangsuk olih Kalika,
Duka ring oka pramangkin,
“ Iba Saha Dewa,
Cai mula jlema leteh,
Ngeranayang uwug gumi,
Jani taanang,
Sing buwungan iba mati “.


-33-

Duk punika Ibu Dewi Kunti karangsuk olih Kalika Butha,
Premangkin menggah ring Okannyane Sahadewa,
“ Eeeeh..iba Sahadewa,
Cai mula jlema leteh,
Ane ngranayang uwug gumine,
Jani taanang Saha Dewa,
Sing buwungan iba lakar mati jani “.


-34-

18.Saha Dewa raris kaoros ka setra,
Ten wenten sida ngalangin,
Ring kepuh kabanda,
Dewi Kunti mawacana,
“ Inggih Ratu Durga Dewi,
Durusang medal,
Tityang mangaturang saji “.


-35-

Raris Sahadewa kaoros kesetra Gandamayu,
Ten wenten sane presida ngalangin,
Ring taru kepuhe Sang Sahadewa mategul,
Raris Byang Idane Dewi Kunti mawecana :
“ Inggih Ratu Hyang Bethari Durga,
Durusan I Ratu medal,
Tityang mangaturang saji ring palungguh I Ratu “.


-36-

G I N A D A

19.Raris bhuta bhuti prapta,
Saha Dewa ten ajerih,
Sampun nyaluk sandi kala,
Sang Hyang Durga raris rawuh,
Para sisyane katitah,
Ngelus tali,
Panegulan Saha Dewa.


-37-

Watek bhuta bhutine sami rawuh,
Sang Sahadewa nenten pacang takut,
Rikala sampun rawuh sandi kawon,
Ida Sang Hyang Durga raris rarwuh,
Sami para panjak Idane katitah,
Ngelus tali,
Penegulan Ida Sang Sahadewa.


-38-

20.Dewi Durga mawecana,
“ Apang cening tatas uning,
Manira ngeka upaya,
Apang Cening enggal rawuh,
Manira makelo kalaran,
Enggal jani,
Lukat mala papan nira “.


-39-

Sesampun rawuh raris Dewa Durga mawecana,
“ Apang cening seken nawang,
Gelah ngeka daya,
Apang cening enggal rawuh ketengahing setra,
Suba mekelo dewek gelah naanang sakit,
Enggalang jani,
Ceninge ngelukat mala papa dewek gelah.


-40-

21.Raris matur Saha Dewa,
“ Ampura tityang Bethari,
Tityang jatma lintang tambet,
Puja mantra neten weruh,
Napi malih panglukatan,
Sinampuri,
Tityang ten sida ngiringang “.


-41-

Wawu asampunia raris Sang Sahadewa matur,
“ Inggih Hyang Bethari tityang nunas pangampura,
Kalintang nambet dewek tityang dados jatma,
Tityang nenten uning ring puja mantra,
Napi malih tityang jagi mangelukat,
Sinampura,
Tityang nenten presida jaga nagingin pengarsan Hyang Bethari.


-42-

D U R M A

22.Tan sipi dukan Ida Bethari Durga,
“ Iba sing nyak nglukat kai,
Sandang dosan iba “
Sang Saha Dewa kapakpak,
Nanging ten gored nyang kedik,
Reh Hyang Siwa,
Ngicen mantra sakeng singid.


-43-

Ida Bhatari Durga kalintang duka :
“ Iba tusing nyak pacang nglukat kai,
sandang dosan ibane Sahasewa “
Ngraris Bhatari Durga makpak Sang Sahadewa,
Nanging Sang Sahadewa nenten gored nyang akidik,
Sawireh Hyang Siwa,
Ngicen mantra saking Swarga Loka.


-44-

23.Saha Dewa nadak waged nguncar mantra,
“ Ih Kita Hyang Durga Dewi,
asing malan kita,
ulun mangkin nyudamala,
Lebur dening mantra suci,
Wastu ta kita,
Pari purna suda suci “


-45-

Nadak Ida Sang Sahadewa lancar nguncar mantra,
“ Ih Kita Hyang Durga Dewi,
Asing malan kita,
Ulun mangkin nyudamala,
Lebur dening mantra suci,
Wastu ta kita,
Pari purna suda suci “.


-46-

24.Puput Saha Dewa nguncar japa mantra,
Tan pabayu Durga Dewi,
Pramanane mlecat,
Layonne ring siti nylempang,
Nadak malecat pramangkin,
Magentos rupa,
Manados entikan gumi.


-47-

Sesampun Sang Sahadewa puput nguncar japa mantra,
Tan pebayu Dewi Durga,
Pramanane mlecat,
Layon Idane irika ring pinggir nylempang,
Nadak moktah Ida premangkin,
Magentos rupa,
Dados tetumbuhan iriki ring jagate.


-48-

GINANTI

25.Rah ida dados tulud nyuh,
Miwah dados sekar mitir,
Susu dados pisang saba,
Galih dados tebu salit,
Nika srana Pitra Yadnya,
Ten dados srana ka Widhi.


-49-

Rah Ida dados wit sekar tulud nyuh,
Taler dados wit sekar gumitir,
Susun Idane dados pisang saba,
Galih utawi tulang danene dados tebu salit,
Punika sami srana upakara Pitra Yadnya,
Nenten dadis anggen srana ka Ida Sang Hyang Widhi,


-50-

26.Hyang Uma nylentara pangguh,
Mawecana alus manis,
“ Cening nglukat malan nira,
Nira ngicen adan jani,
Cening nglukat mala sami “.


-51-

Sang Sahadewa raris kepanggih sareng Hyang Dewi Uma,
Raris Hyang Uma mawecana alus,
“ Cening Sahadewa..sawireh cening nglukat malan manira,
Ane jani gelah maang cening adan,
Uling jani ceninge maadan Sudamala,
Wenang cening nglukat sekancan malan gumine sami “


-52-

PANGKUR

27.Raris rawuh Sang Kalika,
“ Tityang nunas swecan jerone lwih,
Durus malan tityang bancut,
Mangda tityang nirmala “
Sang Saha Dewa manyawis dabdab alus,
“ Dosan jero l;intang ageng,
Ten sida kalukat mangkin “.


-53-

Raris rawuh Sang Kalika,
“ Tityang nuas paswecan jerone sane lwih,
Durusang lukat malan tityang,
Mangdaning dewek tityang nirmala “,
Sang Sahadewa raris manyawis alus,
“ Sawireh dosan jerone kalintang ageng,
Tan presida antuk tityang jaga ngalukat mangkin “.


-54-

28.Sang kalika jengah erang,
“ Yen Cai tusing nyak nglukat malan kai,
Satuwuh kaine idup,
Jeg mamusuh ngajak iba “
Saha Dewa nyawis antuk bawos alus,
“ Yen keto keneh I Dwa
Tiang yatna manangkepin “


-55-

Sang Kalika jengah tur menggah,
“ Yen cai tusing nyak nglukat malan kai,
saumur umur kaine idup,
jeg mamusuh ajak iba “
Sahadewa nyawis antuk bawos alus,
“ Yen keto keneh I Dewa,
durusang tiang misadia lakar manangkepin “.


-56-

S I N O M

29.Raris Sang Nakula prapta
“ Uduh Saha Dewa adi,
Ngiring mangkin adi budal,
Ibu Kunti sedih kingking,
Mangayunang ragan adi “
Sang Saha Dewa satinut,
Gegeson matulak budal,
Maring Parangalas prapti,
Drika pangguh,
Maha Rsi Tamba Petra.


-57-

Raris Ida Sang Nakula rawuh,
“ Uduh Adi Sahadewa,
Ngiring mangkin adi budal,
Ibu Kunti kalintang sedih,
Mangayunang ragan adine “
Sang Sahadewa manut,
Gelis dane matulak budal.
Mangkin kacritayang rawuh ring Perangalas,
Irika panggih,
Ida Maha Rsi Tamba Petra


-58-

30.Maha Rsi sungka wuta,
Saha Dewa nguncar aji,
Pramangkin Sang Rsi kenak,
Ngaturang suksmaning ati,
“ Putran Bapa Soka Dewi,
Ken Nakula jani katur,
Dewi Padapa cenikan,
Saha Dewa nganggon rabi,
Tuhu pangus,
Ceninge madan Sudamala “.


-59-

Sang Maha Rsi sungkan netra,
Raris Ida Sang Sahadewa nguncar mantra,
Pramangkin Sang Rsi kenak wusan ida wuta,
Sang Rsi raris ngaturang suksmaning manah,
“Putrin Bapa Soka Dewi,
teken Nakula jani aturang Bapa,
Dewi Padapa wireh cenikan,
Cening Sahadewa nganggon rabi.
Saja pangus,
Cening madan Sudamala “.


-60-

31.Nakula Saha Dewa,
Nunas pican Rsi lingsir,
Raris nglanturang mamarga,
Tan kacrita maring margi,
Maring Indraprasta prapti,
Raris detia kalih rawuh,
Kalantaka Kalanjaya,
Saha Dewa nguncar aji,
Detia iku,
Mwantun dados Surapsara.


-61-

Nakula sareng Sahadewa,
Nunas paican Ida Rsi lingsir,
Raris nglanturang memargi,
Tan kacritayang maring margi,
Sampun dane makekalih rawuh ring Indraprasta,
Rawuh detia sareng kekalih,
Kalantaka sareng Kalanjaya pesengane


-62-

D U R M A

32.Surapsara kalih mawecana banban,
“ Apang cening tata uning,
Nira Surapsara,
Citranggada Citrasena,
Malan nira lukat cening,
Sang Sudamala,
Adan Cening ane jani “.


-63-

Surapsara sareng kekalih punika raris mawecana alep :
“ Apang cening tatas uning,
Gelah Surapsara,
Citranggada Citrasena adan gelah,
Cening ne jani raris lukat malan gelah,
Sang Sudamala,
Ne jani adan ceninge “


-64-

33.Raris Sang Saha Dewa gelis manyembah,
“ Pican Ratu lwih gati,
Mogi tityang sida,
Ngerahayuang buwana,
Inggih pamiarsa sami,
Ngiring puputang,
Sineb antuk Parama Shantih.
Om Shantih Shantih Shantih Om


-65-

Raris Sang Sahadewa gelis manyembah
“ Paican Ratu lwih pisan,
Dumadak tityang presida,
Jaga ngerahayuang jadate “.
Inggih para pamiarsa sareng sami
Ngiring rawuh iriki puputang geguritan Sudamala puniki,
Kirang langkung atur tityang..
Tityang nglungsur Gengrna Sinampura.
Om Shanti Shanti Shanti Om.


PUPUT